Prof. Dr. Süleyman Pampal ‘Asıl tehlike burada’ deyip açıkladı: 7 ila 8 arasında bekleniyor

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) verilerine göre, Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde saat 01.06’da 4,5 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremin 11,01 kilometre derinlikte gerçekleştiği bildirildi.

SABAH SAATLERİNDE ART ARDA DEPREMLER

İlk sarsıntının ardından aynı bölgede saat 05.48’de bir deprem daha kaydedildi. Bu depremin de büyüklüğü 4,5 olarak ölçüldü. AFAD verilerine göre sarsıntı, yerin 13,25 kilometre derinliğinde meydana geldi. Ayrıca saat 05.50’de 3.9, saat 05.52’de 3.6, saat 09:41’de ise 4.4 büyüklüğünde artçı depremler meydana geldi.

Saat 10.02’de ise Sındırgı’da 3.7 büyüklüğünde bir deprem daha gerçekleşti. Bu depremin derinliği 7 km olarak kaydedildi.

PROF. DR. SÜLEYMAN PAMPAL DEĞERLENDİRDİ

Prof. Dr. Süleyman Pampal, katıldığı bir televizyon programında, Sındırgı’daki deprem fırtınalarını değerlendirdi.

Pampal, konuşmasında şu ifadelere yer verdi:

Bir anormal durum yaşıyoruz. “Anormal durum” dediğimiz, “deprem fırtınası” olarak tanımladığımız süreçte, sayının on beş bini geçtiğini tahmin ediyorum. Çünkü her gün 4–5 arası ve daha küçük depremler olmaya devam ediyor. İki tane 6,1 büyüklüğünde deprem yaşadık. Bu, Simav Fay Zonu’nun Sındırgı civarındaki Sındırgı fayı üzerinde gerçekleşti.

Benzeri bir durum bu yılın başında Ege Denizi’nin içinde olmuştu. Hatırlarsanız, on binlerce deprem Santorini civarında, yani hem Türkiye’nin kuzeyinde hem de Yunanistan tarafında yaşanmıştı.

DEPREM FIRTINALARININ NEDENİ: AFRİKA LEVHASI’NIN DALMA HAREKETİ 

Bunu “aynı fay hattı” olarak değerlendirmek doğru değil. Aynı fay hattında değiller. Ancak bu fırtınaların altında yatan gerçek, güneydeki Afrika levhasının Anadolu’nun altına daldığı Girit–Rodos hattı boyunca gelişen Helenik Yay ve Kıbrıs Yay sistemleridir. Bu hattın kuzeyinde, altta Afrika levhasının uç kısmı yer alıyor. Bu uç kısım derinlere indikçe mağmaya, yani astenosfere yaklaşıyor. Burada sıcaklık çok yüksek olduğu için ergime (erime) meydana geliyor. Ergiyen kütle yükselme eğilimi gösteriyor ve hacmini genişletiyor.

İşte 2011’de ve bu yılın başında (Ocak, Şubat, Mart aylarında) Ege Denizi’nin içinde bu “deprem fırtınasını” daha büyük ölçekte yaşamıştık. Şimdi bu hareket doğuya doğru kaydı. Bölgede, magmatik aktiviteye bağlı sismik aktivite “deprem fırtınası” şeklinde kendini gösteriyor.

2011’de de olmuştu. Daha önce 1956’da Santorini civarında yaşanmıştı. Yani bu levha sınırında, güneydeki Afrika ile kuzeydeki Anadolu’nun çarpışma hattında, dalma-batma zonunda, dalan levhanın uç kısmının üstüne denk gelen bölgelerde magmatik aktiviteye bağlı deprem fırtınaları yaşanıyor.

Burada, Simav Fay Zonu’nun batı kesiminde, Sındırgı fayı üzerinde hareketlilik var. Hemen batısında, Akhisar–Bigadiç arasında uzanan kuzey–güney yönlü Gelenbe fayı bulunuyor. Bu doğrultu atımlı bir fay. Ancak bu fay kırılmıyor. Sındırgı civarındaki doğu–batı yönlü normal fay, kendi içinde parçalanıyor ve güneydoğuya doğru devam ediyor.

“BÜYÜK DEPREMLER ÜRETEN BİR BÖLGE” 

Burada gelecek için kaygı verici bir durum söz konusu. O da şu: Girit–Rodos hattında, milattan sonra 300’lü yıllardan günümüze kadar 7,5–8 büyüklüğünde yedi deprem meydana gelmiş durumda. Bu, çarpışma hattı yani dalma-batma zonu üzerinde büyük depremler üreten bir bölge. Kuzeydeki bu aktiviteler, bu bölgede daha büyük depremlerin olması için bir hazırlık aşaması gibi değerlendirilebilir.

“SİLİVRİ’DEN HALİÇ’E KADAR OLAN KESİM KIRILMADI”

Marmara ise farklı bir mekanizmayla oluşuyor. Marmara’da Anadolu’nun kuzey kolu ve güney kolu var. Güney kolu dediğimiz hat, Bandırma–Gemlik–İznik–Geyve–Pamukova üzerinden Sakarya’ya kadar uzanıyor. Bu fay 1065’ten beri kırılmamış durumda. Kuzeyde ise 17 Ağustos 1999’da, Körfez çıkışına kadar, adalara doğru kırılmış olan bir kol var. 1509’da kırılmıştı. Orada “Adalar Fayı” olarak bilinen kuzeybatı–güneydoğu yönlü bir fay da bulunuyor. O da 1894’te kırıldı.

Orta Marmara Fayı dediğimiz, Silivri’den Haliç’e kadar olan kesim ise kırılmadı. 1766’da iki büyük deprem üretmişti. 23 Nisan’da 6,1 büyüklüğünde bir deprem yaşadık ancak bu fayın tamamı kırılmadı. Orada hâlâ deprem bekleniyor.

SİMAV VE MARMARA FAYLARININ FARKI 

Ancak bu mekanizma, Simav–Sındırgı bölgesindekinden farklı. Marmara’daki fay, kuzeydeki Avrasya levhasıyla Anadolu levhası arasındaki sınırı oluşturan transform fay (doğrultu atımlı fay) sistemidir. Sındırgı civarındaki Simav fayı ise normal faydır, yani çekme gerilmeleri etkisiyle oluşur. Alttaki magmanın hareketiyle yukarıda faylanmalar ve tekrar eden kırılmalar meydana gelir. Marmara’da böyle bir durum söz konusu değildir.

Dolayısıyla bu iki bölge birbirini doğrudan etkilemez veya tetiklemez. Ancak Marmara’da, tetiklenmeye ihtiyaç duymadan kırılmaya hazır faylar bulunuyor. Bunu da vurgulamak gerekir.

DEPREM FIRTINALARI NE KADAR SÜRECEK? 

Deprem fırtınalarının genellikle aylarca yaklaşık 3–5 ay sürdüğünü biliyoruz. Yakın zamanda yaşadığımız gibi, bu da 3 aydan fazladır devam ediyor. Ancak çok daha uzun sürmesini beklemiyorum. Fay zonu oldukça uzun: Akhisar–Bigadiç hattından Sındırgı–Simav–Afyon’a kadar uzanıyor. Simav Fay Zonu’nun devamı Afyon–Akşehir grabeni üzerinden Konya ve Karaman’a kadar gidiyor. Bu hat, İç Anadolu’yu Batı Anadolu’ya bağlayan çok önemli bir fay zonudur.

Bu bölgede çok sayıda kırılmamış segment var. Batısında hemen Gelenbe fayı bulunuyor. Farklı karakterde faylar mevcut. Bunların kırılması söz konusu olursa, 6 civarında depremler sürpriz olmaz. Ancak bu deprem fırtınasının 6 ay ya da 1 sene sürmesi beklenmez. Önümüzdeki dönemde yavaş yavaş sönümlenecektir.

OLASI BÜYÜK DEPREM GİRİT–RODOS HATTI’NDA BEKLENİYOR 

Asıl büyük deprem ise Girit–Rodos hattında, 7–8 büyüklüğünde olma ihtimaliyle bekleniyor. Bu bölgede, Simav Fay Zonu üzerinde genellikle 6 civarında depremler yaşanıyor. Zaten şu anda iki tanesini 6,1 büyüklüğünde yaşadık. Artçılarını da yaşıyoruz.

Bölgedeki diğer faylar, birbirine az çok mesafesi olan, genellikle doğu–batı yönünde ve normal fay karakterinde. Bunlar kırılmaya devam ediyor. Çünkü batıya doğru stres transferi oluyor. Gelenbe fayı kırılmadığı için enerjiyi boşaltamıyor. Kırılabilse, o enerji orada boşalacak ama bu şekilde biraz daha büyük bir deprem yaşanması olasılığı var.

Balıkesirliler ve Manisalılar açısından bu durum olağan görünüyor, normal seyrediyor. Ancak tedbirli ve dikkatli olmak şart. Türkiye bir deprem ülkesidir. Hangi lokasyonda oturursak oturalım bunu unutmamalıyız.”